Cadeaus, hoe doe je dat?

“Als je Zero Waste leeft, hoe doe je dat dan met cadeaus?”

Door de jaren heen hebben we natuurlijk heel vaak voor deze vraag gestaan. Heel veel verjaardagen, kraamvisites en bruiloften zijn gepasseerd. En elke keer weer lukt het om tot een duurzame oplossing te komen.

Heel vaak kopen mensen iets nieuws als het om cadeautjes gaat. Ook mensen die heel duurzaam leven en voor zichzelf niets nieuws kopen, zien we toch maar al te vaak naar de winkelstraat of webshops rennen om iets te kopen wanneer er een verjaardag aankomt. Maar wist je dat nieuwe spullen kopen het grootste aandeel heeft in de ecologische footprint van de gemiddelde Nederlander? Niet zo duurzaam dus. Dat kan anders, maar hoe?

Met deze 10 tips hoef jij ook nooit meer te twijfelen over wat je moet geven.

Ik geef je de tips in de volgorde die ik zelf het prettigst vind, maar je hoeft er niet heel strikt aan vast te houden natuurlijk.

Geef een ervaring, of ga op avontuur.

Wat willen mensen eigenlijk zeggen met een cadeau? Het is een blijk van waardering, van liefde. Je wil de ander blij maken, verrassen wellicht. Het is altijd omdat de ander waardevol is voor jou, en het cadeau dat je geeft heeft de functie om dat de symboliseren.

Maar is het niet veel waardevoller om letterlijk jouw tijd, aandacht en liefde te geven, in plaats van in de vorm van een symbool? Het zegt duizend keer meer als je tijd vrijmaakt voor die persoon, door samen iets te gaan ondernemen. Of door een ervaring te geven die een onvergetelijke herinnering wordt.

Waar kun je aan denken? Neem iemand mee voor een fijne wandeling door het bos of het strand. Trakteer op een nachtje weg, een film in de bioscoop, samen naar het theater, of ga lekker uit eten. Je kunt ook zelf een maaltijd koken voor de ander, of een picknick verzorgen.

Wil je meer uitpakken? Denk dan aan een huiskamerconcert, een dagje pretpark of zwembad, en voor kinderen kun je helemaal alle kanten op. Denk aan een middagje op pad met een schaapsherder of zet een speurtocht uit. Een van de tofste cadeaus die vriendinnen van mij ooit gegeven hebben is het organiseren van een vossenjacht, waarbij ik onderweg allemaal vrienden tegenkwam die me een opdracht gaven. Geweldig was dat. Er sprak zo veel liefde en aandacht uit de manier waarop ze dat hadden opgezet.

Wat ik zeggen wil: De mogelijkheden zijn eindeloos!

Consumables

Wat zijn dat nou weer? Nou, alles wat je op kunt maken. Dus alles van eten en drinken, maar ook duurzame verzorgingsproducten. Zo geef ik wel eens een shampoobar cadeau, of zelfgemaakte mascara. Ook koekjes en taart zijn populair bij de ontvangers.

Ben je minder goed in zelf maken? Geeft niks! Een lekker flesje wijn, bijzondere koffie (met eigen pot gekocht), een mandje met lekkere streekproducten of een bierpakketje met speciaalbiertjes (met statiegeld) doen het ook altijd goed! Kijk ook eens of een (tijdelijk) abonnement op een lokaal voedselpakket, zoals van Boerschappen een succes kan zijn voor je ontvanger. Van mijn oude werk kreeg ik een ‘kip’ cadeau: ik mocht 6 doosjes biologische eieren halen, met speciale cadeaubonnen. Heel fijn!

Plantjes, stekjes en zaadjes

Onlangs was mijn broer jarig. Ik weet dat hij niet veel spullen nodig heeft, en hij heeft bovendien een uitgesproken smaak. Maar plantjes vindt hij altijd leuk.

Ik stelde een pakketje samen van plantjes die ik opgekweekt had, stekjes die ik gestekt had, en zaadjes die ik geoogst had. Het kostte niets, creëerde geen afval, en tóch heb ik mijn broer blij gemaakt.

Plantjes zijn een goed voorbeeld van een groen cadeau. Denk daarbij aan kamerplantjes die je gemakkelijk kunt vermeerderen, maar zéker ook aan plantjes en bloemen voor in de moestuin of border. Zo heeft de ontvanger er nog eens plezier van bij het oogsten, of draagt het bij aan een habitat voor bijen en vlinders.

Iets leerzaams

Een cadeau hoeft niet perse alleen leuk, lekker of mooi te zijn. Het kan ook leerzaam zijn. Zo gaf ik mijn schoonzus een online naaicursus voor het maken van Zero Waste zakjes en netjes. Dat paste goed bij haar voornemen om de naaimachine wat vaker te gaan gebruiken. En van mijn vriend kreeg ik een wildplukwandeling met een gids voor mijn verjaardag, heel tof!

Kijk ook eens bij je lokale Volksuniversiteit of andere onderwijsinstelling. Daar hebben ze vaak interessante korte cursussen, workshops of lezingen die leuk zijn om cadeau te doen.

Ook kun je denken aan een abonnement op een online krant of onafhankelijk journalistiek platform (Follow the Money of De Correspondent) of op de bieb!

Wat je al hebt

Deze vond ik altijd erg ongemakkelijk, maar pakt toch vaak goed uit. Soms geef ik iets dat ik al in huis heb. Bijvoorbeeld een boek dat ik al gelezen heb, maar er nog goed uitziet. Het kunnen ook kledingstukken zijn of iets anders. Zo gaf ik ooit een theepot cadeau die in mijn kast stond te verstoffen, maar die mijn vriendin heel graag wilde hebben.

Op deze manier voeg je niets toe aan de spullenberg en minimaliseer je intussen je eigen huis. Best duurzaam dus! Verzeker je er wel eerst van dat de ontvanger echt blij is met hetgeen je wil geven.

Zelf maken

Het past helemaal in de Zero Waste strategie om zelf iets te maken als cadeau. Let daarbij wel op de materialen die je gebruikt (nieuw of hergebruikt) en of de ander het echt gaat gebruiken natuurlijk.

Een paar voorbeelden zijn net al voorbij gekomen, zoals taart en stekjes. Ook zelfgemaakte verzorgingsproducten zijn vaak een succes, zoals haarwax, deo, lippenbalsem en mascara. Maar denk bijvoorbeeld ook aan een vogelhuisje gemaakt van een paar stukjes hout dat je overhebt, of een zelf gebreide muts van duurzaam garen. Een vriendin van mij haakte altijd zelf knuffeldiertjes als kraamcadeau. Zo’n cadeau, daar spreekt heel veel liefde uit!

Iets wat de wereld beter maakt

Als je een cadeau geeft, geef je letterlijk een stukje van jou, dat de ander vervolgens in huis heeft. Ieder cadeau is daarom een kans om de ander een klein beetje te beïnvloeden. Je kunt de ander zelfs helpen op weg naar een duurzamere leefstijl.

Zo gaven we aan schoonvader een hele mooie safety razor dat hij al heel lang wilde hebben. Zijn wegwerpscheermesjes zijn nu verleden tijd. Ook wasbare wattenschijfjes of een katoenen broodzak geef ik wel eens als cadeau. Het liefst zijn die gemaakt van hergebruikte materialen. Maar ook als het nieuwe materialen zijn, help je de ander – als het goed is – met een paar duurzame stapjes.

Let wel op: Een duurzaam cadeau is pas echt duurzaam als het gebruikt wordt! Zo maakte ik eens de fout een menstruatiecup cadeau te doen aan een vriendin, die daar niet perse om gevraagd had. Ik wilde haar inspireren tot een duurzamere levenskeuze, maar zij was daar nog niet aan toe. Het gevolg was dat de cup in de kast lag te verstoffen. Niet zo duurzaam dus. Leer van mij en check eerst of jou duurzame cadeau echt gebruikt gaat worden.

Tweedehands

Het basisprincipe is dat ik niets nieuws wil kopen. Alles wat je nieuw koopt moet gemaakt worden, gaat ooit stuk en wordt ook weer toegevoegd aan de spullenberg. Daarom is een tweedehands cadeau voor mij eerste keus. Vooral voor kinderen.

Over het algemeen hebben kinderen tegenwoordig al zó veel. En met name plastic spullen. Niet heel duurzaam, en ook niet heel gezond. In de kringloopwinkel zoek ik naar houten speelgoed, van goede kwaliteit. Speelgoed dat blijft. Ook puzzels en merkspellen koop ik wel eens, want die blijven lang mooi. En kinderboeken met bekende (tijdloze) titels doen het goed.

Vooral voor kinderen check ik altijd eerst met de ouders of wat ik in gedachten heb ook gewaardeerd wordt. Ten eerste omdat ze veel al hebben en dubbel is ook zonde. Ten tweede omdat de ouders weten wat de kids echt leuk vinden en waar ze echt mee spelen. Ten derde omdat het fijn overleggen is als het cadeau niet voor henzelf is maar voor het kind. En tenslotte omdat niet alle ouders tweedehands cadeaus op prijs stellen. Dat ikzelf dat helemaal ok vind, wil niet zeggen dat anderen een gebruikt cadeau ook goed vinden. Overleg vooraf geeft dus wat zekerheid.

Ook voor volwassenen koop ik trouwens vaak iets tweedehands. Zoek ik iets specifieks? Dan kijk ik eerder op Marktplaats dan in de kringloopwinkel.

Een goed doel

Je ziet het vaak op FaceBook: mensen die voor hun verjaardag een donatie vragen voor een goed doel dat ze zelf hebben uitgekozen. Ook op andere manieren kun je iemand een goed-doel-cadeau geven. Denk aan de ‘geef een geit’ mogelijkheid van Oxfam Novib. Stem met de ontvanger af aan welk doel hij/zij wil dat je bijdraagt.

Denk bijvoorbeeld ook aan Trees for All, die bomen planten na een donatie.

Niets

Tja, deze hoort ook echt in het rijtje. Je hóeft echt niet altijd iets te geven. Het is ook gewoon goed er te zijn. Er echt te zijn voor de ander. Tijd vrij te maken, te luisteren, te steunen, samen te lachen. Voel je niet verplicht iets te geven als dat niet goed voelt. Eigenlijk is iets geven maar een gekke gewoonte die we met elkaar hebben aangeleerd.

Vaak geven we gewoon om het geven. Omdat we het gevoel hebben dat het zo hoort. Maar sta er eens bij stil. Draagt een cadeau bij aan de vriendschap die je met deze persoon hebt? Is de ander er echt blij mee? Gaan ze het echt gebruiken? Wordt de wereld er beter van als je dit cadeau geeft? Zo nee, dan is niets geven helemaal prima.

Tenslotte

Deze 10 tips gaan je vast en zeker helpen je cadeaus te verduurzamen. Je kunt de tips natuurlijk ook combineren. Je kunt het bescheiden houden, of ga helemaal los!

Kijk ook eens naar hóe je je cadeau inpakt, want ook de verpakking kan prima herbruikbaar zijn. Kijk eens naar deze prachtige Japanse manier van inpakken met doeken: furoshiki. Dat maakt toch iedereen blij!

En tenslotte willen we je nog 3 dingen op het hart drukken:

• Een cadeau is pas een succes als het echt gebruikt wordt. Dat wijntje kan nog zo biologisch zijn, als de ander het niet drinkt had je beter iets anders kunnen kiezen. Ben je onzeker of het cadeau in jouw gedachten echt gebruikt gaat worden, aarzel dan niet om het gewoon te vragen!
• Hou ook andere duurzame aspecten in het oog. Een skydive is een hele toffe ervaring om te geven, maar niet heel duurzaam als je kijkt naar de kerosine van het vliegtuig, om maar iets te noemen. Neem je iemand lekker mee uit eten? Kies dan eerder voor dat toffe zaakje met veel plantaardigs op de kaart en sla het grill-restaurant over. En neem je iemand mee op stedentrip? Pak dan de trein in plaats van de auto of zelfs het vliegtuig. Enfin, je snapt het wel.
• Jouw acties hebben invloed op de wereld. En met cadeaus heb je ook invloed op de ander. Kies welke invloed jij wil hebben.

Veel plezier met geven!